ซีสต์

21 11

อัปเดตล่าสุดเมื่อ: 30 เมษายน 2564

| ฮิต: 11616

สาเหตุของการเกิดซีสต์

ซีสต์ คือ เนื้องอกชนิดหนึ่งของผิวหนัง มีลักษณะเป็นถุงมีไขมัน เซลล์หนังกำพร้า เส้นผม ต่อมเหงื่อ หรือ สารคัดหลั่งของร่างกาย บรรจุอยู่ภายในถุงนั้น โครงสร้างผนังของซีสต์คือส่วนประกอบของผิวหนัง ได้แก่ รูขุมขน ท่อของต่อมไขมัน หรือต่อมเหงื่อ ซึ่งพองตัวเป็นถุง สาเหตุเกิดจากการอุดตันของรูเปิดของต่อมต่างๆ เหล่านี้ หรือการฝังตัวของเซลล์ผิวหนังทะลุเข้าไปในชั้นหนังแท้ ซึ่งเกิดจากการที่ผิวหนังถูกทิ่มแทง เป็นแผล หรือเกิดขึ้นในระหว่างขั้นตอนการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์โดยซีสต์ประเภทหลังนี้ จะเป็นซีสต์ที่เป็นตั้งแต่กำเนิด

ประเภทของซีสต์

เราสามารถจำแนกซีสต์ที่เกิดขึ้นบนผิวหนังออกตามลักษณะ ตำแหน่งที่เกิด และส่วนประกอบของซีสต์ ได้ดังนี้่

ซีสต์ผิวหนัง (Epidermal cyst) เป็นซีสต์ที่พบได้บ่อยที่สุด โดยเป็นซีสต์ที่เกิดขึ้นกับผิวหนังที่เป็นส่วนประกอบของรูขุมขน โดยมี เคอราติน (Keratin) หรือหนังขี้ไคล ซึ่งมีส่วนประกอบเหมือนขี้ไคลบรรจุอยู่ภายใน ซีสต์ชนิดนี้มีลักษณะเป็นก้อนกลมๆ ขนาดแตกต่างกัน สีเดียวกับผิวหนังซึ่งยึดติดอยู่กับผิวหนังด้านบน แต่ไม่ติดกับเนื้อเยื่อที่อยู่ใต้ซีสต์ และอาจมีรูเปิดที่ผิวหนังในส่วนที่ซีสต์ยึดติดอยู่ ซึ่งเมื่อเราดึงผิวหนังให้ตึงจะพบ รอยบุ๋ม เกิดขึ้นบนซีสต์ในตำแหน่งนี้ และจะพบสารสีขาวๆ คล้ายสังขยาไหลออกมาเมื่อเราบีบซีสต์ (ไม่แนะนำให้บีบ) เนื่องจากการบีบซีสต์อาจทำให้ซีสต์มีการอักเสบ เจ็บและบวมแดงขึ้นได้ ซีสต์ผิวหนังจะมีขนาดแตกต่างกันไป สามารถเป็นได้ในทุกเพศทุกวัยและทุกๆส่วนของร่างกาย แต่พบบ่อยที่ ใบหน้า คอ หน้าอก และ หลังส่วนบน

สิวข้าวสาร (Milium) เป็นซีสต์ที่มีผนังและส่วนประกอบเหมือนซีสต์ผิวหนัง แต่มีขนาดเล็กกว่า โดยมีลักษณะเป็นตุ่มแข็งสีขาวคล้ายสิว ซึ่งอยู่ตื้นและมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1-2 มิลลิเมตร ซีสต์ชนิดนี้พบได้ทุกวัย ตั้งแต่ทารกแรกเกิดจนถึงวัยชรา ทุกเพศมีสิทธิ์เป็นได้เท่าเทียมกัน พบได้ทั่วทุกส่วนของร่างกาย แต่จะพบบ่อยที่บริเวณใบหน้า โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่จมูกในทารกแรกเกิด และที่หนังตาและแก้มในเด็กสาว นอกจากนี้ สิวข้าวสารยังมักเกิดขึ้นในตำแหน่งที่ผิวหนังเคยถูกทำลายมาก่อน เช่น ในบริเวณที่ผิวหนังเคยเป็นแผลถลอก หรือเกิดขึ้นหลังการขัดหน้า เกิดขึ้นหลังจากได้รับการฉายรังสีหรือตากแดดจนไหม้ หรือหลังจากเป็นโรคผิวหนังที่เป็นตุ่มน้ำพองใส หรือเกิดขึ้นในบริเวณที่เคยทายาสเตียรอยด์อยู่นานๆ ส่วนใหญ่เมื่อผิวหนังมีการสมานแผลภายหลังการที่ผิวถูกทำลายด้วยลักษณะต่างๆเหล่านี้ก็อาจมีสิวข้าวสารเกิดขึ้นได้

ซีสต์ไขมันผิวหนัง (Steatocystoma) เป็นซีสต์ที่เกิดขึ้นที่ท่อของต่อมไขมัน ผนังของซีสต์ชนิดนี้มีลักษณะคล้ายกับซีสต์ชนิดแรกคือ ซีสต์ผิวหนัง แต่สารที่บรรจุภายในซีสต์ไม่ใช่ หนังขี้ไคล แต่เป็นไขมันที่ผลิตจากต่อมไขมัน ซีสต์ชนิดนี้มักจะพบในวัยรุ่นและผู้ใหญ่ทั้งหญิงและชาย มีลักษณะเป็นตุ่มใต้ผิวหนังขนาดแตกต่างกันแต่มักไม่เกิน 2 ซ.ม.ซึ่งพบได้บนผิวหนังทุกส่วนของร่างกาย แต่พบบ่อยบริเวณกลางหน้าอก ต้นแขนและต้นขา ถ้าซีสต์ประเภทนี้อยู่ตื้นจะมองเห็นเป็นตุ่มสีเหลืองๆ แต่ถ้าซีสต์อยู่ลึก จะเห็นเป็นตุ่มสีเดียวกับผิวหนัง ลักษณะสำคัญของซีสต์ประเภทนี้ก็คือ ถ้าใช้เข็มเจาะซีสต์จะมีน้ำมันสีเหลืองคล้ายเนยเหลวๆไหลออกมา ซีสต์ประเภทนี้มักจะเกิดขึ้นพร้อมๆกันหลายๆตุ่ม

ซีสต์เส้นผม (Vellus Hair Cyst) เป็นซีสต์ขนาดเล็กซึ่งมีผนังและสารที่บรรจุอยู่ในซีสต์คล้ายกับ ซีสต์ผิวหนัง และ ซีสต์ไขมันผิวหนัง แต่มีเส้นผมขนาดเล็ก (vellus hair) บรรจุอยู่ภายในซีสต์ด้วย ทำให้ซีสต์มีลักษณะเป็นตุ่มสีคล้ำ ซีสต์ชนิดนี้มักเกิดขึ้นพร้อมกันหลายๆตุ่มเป็นบริเวณกว้างทั่วร่างกาย

เดอร์มอยด์ซีสต์ (Dermoid cyst) เป็นซีสต์ที่พบไม่บ่อย ซีสต์ชนิดนี้มักเป็นตั้งแต่กำเนิดหรือวัยเด็ก และเป็นซีสต์ที่มีส่วนประกอบเหมือนผิวหนังมากที่สุด โดยผนังของซีสต์ประกอบด้วยเซลล์ผิวหนัง เส้นผม ต่อมเหงื่อและต่อมไขมัน ลักษณะของซีสต์เป็นก้อนกลมใต้ผิวหนัง ขนาดประมาณ 1-4 ซ.ม. ซึ่งอาจมีปอยผมงอกออกมาจากซีสต์ ตำแหน่งที่พบบ่อย ได้แก่ บริเวณหางคิ้ว จมูก และหนังศีรษะ ซีสต์ชนิดนี้ถ้าเป็นที่บริเวณกึ่งกลางของร่างกาย เช่น จมูก และศีรษะบริเวณท้ายทอยอาจมีทางเปิดติดต่อกับสมอง

ซีสต์อันตรายหรือไม่
เนื่องจากผนังของซีสต์ประกอบด้วยเซลล์ผิวหนัง จึงมีโอกาสกลายเป็นมะเร็งได้เช่นเดียวกับผิวหนังทั่วไป แต่โอกาสเกิดมะเร็งจากซีสต์นั้น น้อยมากจนไม่จำเป็นต้องกังวลจนเกิดเหตุ โรคแทรกซ้อนจากซีสต์ ส่วนใหญ่เป็นการอักเสบและการติดเชื้อแทรกซ้อนเท่านั้น ซึ่งก็มักจะเกิดขึ้นในกรณีที่ก้อนซีสต์แตก จากการเจาะหรือบีบซีสต์ หรือการที่ซีสต์นั้นอยู่ในตำแหน่งที่ถูกเสียดสีบ่อยๆ ทำให้สารที่บรรจุอยู่ในซีสต์เล็ดลอดออกมากระตุ้นให้ร่างกายเกิดขบวนการอักเสบ และเชื้อแบคทีเรียที่อยู่บนผิวหนังแทรกซึมเข้าไปเจริญเติบโตในซีสต์ ทำให้ซีสต์มีขนาดใหญ่ขึ้น แดงและเจ็บ สำหรับเดอร์มอยด์ซีสต์นั้นนอกจากจะมีโอกาสเกิดการอักเสบและติดเชื้อเช่นเดียวกับซีสต์ชนิดอื่นๆ แล้ว ในกรณีที่ซีสต์มีทางเปิดติดต่อกับสมอง การติดเชื้อที่ซีสต์จึงอาจลุกลามเข้าไปในสมองเกิดเป็นฝีในสมองได้ ดังนั้นไม่ว่าคุณจะเป็นซีสต์แบบไหนไม่ควรเจาะ แคะ แกะ เกาบ่อยๆ เพราะจะทำให้ติดเชื้อได้โดยไม่รู้ตัว

ซีสต์สามารถรักษาได้หรือไม่
เนื่องจากซีสต์เป็นเนื้องอกที่มีโอกาสกลายเป็นมะเร็งได้น้อย จึงไม่มีความจำเป็นต้องผ่าตัดออก แต่ควรผ่าตัดเอาซีสต์ออกในกรณีที่ซีสต์นั้นมีการอักเสบติดเชื้อบ่อยๆ หรือมีโอกาสที่จะเกิดการอักเสบติดเชื้อจากการที่ซีสต์นั้นอยู่ในตำแหน่งที่ได้รับการเสียดสีบ่อยๆ สำหรับซีสต์ที่มีขนาดเล็กและอยู่ตื้น เช่น สิวข้าวสารอาจให้การรักษาด้วยการเจาะและใช้เครื่องมือสำหรับกดสิว กดเอาสารที่บรรจุอยู่ในซีสต์ออก ส่วนการรักษาซีสต์ชนิดอื่นก็ทำได้โดยการผ่าตัดเอาก้อนซีสต์ออก ส่วน ซีสต์ไขมันผิวหนังนั้น เนื่องจากสารที่อยู่ในซีสต์เป็นน้ำมัน จึงอาจรักษาได้ด้วยการใช้เข็มเจาะดูดเอาน้ำมันที่บรรจุอยู่ในซีสต์ และลอกเอาผนังของซีสต์ออก ในกรณีที่ซีสต์มีการอักเสบติดเชื้อต้องรักษาด้วยยาปฏิชีวนะร่วมกับการผ่าซีสต์เพื่อระบายหนองออก สำหรับ เดอร์มอยด์ซีสต์ ที่อยู่ในตำแหน่งที่อาจมีทางเปิดติดต่อกับสมองนั้น ก่อนทำการรักษา แพทย์จะต้องทำการตรวจอย่างละเอียดร่วมกับ การเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ เพื่อพิจารณาว่าซีสต์มีทางเปิดต่อกับสมองหรือไม่ จะได้วางแผนการผ่าตัดได้ถูกต้องและป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้

ข้อแนะนำเกี่ยวกับซีสต์
เรื่องของซีสต์เป็นเรื่องไม่น่าต้องกังวลมากนัก เพราะโอกาสกลายเป็นมะเร็งค่อนข้างน้อยมาก ไม่ว่าคุณจะเป็นซีสต์แบบไหน หรือไม่แน่ใจว่าเป็นซีสต์หรือเปล่า แนะนำให้ไปพบแพทย์ผิวหนัง เพื่อวินิจฉัยให้เกิดความสบายใจ สิ่งที่ต้องดูแลตัวเองให้ดี ก็คือ อย่าเอามือไปบีบหรือเแกะซีสต์เองเพราะจะทำให้ติดเชื้อหรือเป็นแผลได้

แพทย์ทางเลือก
การดื่ม ยาน้ำสมุนไพร ฮั้วลักเซียม หรือ ยาน้ำสมุนไพรผสม โสมคนทั่งเฉ้า ทำให้ซีสต์ถูกขจัดและละลายออก เยื่อพังผืดก็จะถูกเสริมสร้างเป็นเนื้อเยื่อบุกล้ามเนื้อตามเดิม

ต้องการทราบรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับ

ยาน้ำสมุนไพร ฮั้วลักเซียม กรุณา

ยาน้ำสมุนไพร โสมคนทั่งเฉ้า กรุณา

คลิ๊กที่นี่เพื่อสั่งซื้อฮั้วลักเซียมออนไลน์ หรือ คลิ๊กที่นี่เพื่อสั่งซื้อโสมคนทั่งเฉ้าออนไลน์
โทรสั่งซื้อทางโทรศัพท์โดยตรง 080-235-0137 081-131-0137 082-492-0137
สั่งซื้อทางไลน์ id: HouLukSeam

ผู้เขียนบทความ

ธนาวัชร์ ธนาชววัฒน์ โทร.081-131-0137 Line ID: HouLukSeam

ปริญญาตรีวิศวกรรมไฟฟ้า มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี, รับทุนการศึกษาจาก บริษัท ทีโอที จำกัด(มหาชน) ศึกษาด้านโทรคมนาคมที่ Ericsson Training Center, Stockholm, Sweden. ปริญญาโท บริหารธุรกิจมหาบัณฑิต Executive MBA สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (NIDA) ผู้จัดการฝึกอบรม บริษัท ทีทีแอนด์ที จำกัด(มหาชน), เคยทำงานที่ Fresenius Medical Care, Houston, Texas, USA. อดีตผู้บริหารคลินิกภูมิแพ้และเมดิคอลสปาย่านพระรามเก้า, อบรม-ดูงาน-สัมมนา-เดินทางติดต่อธุรกิจ กว่า 30 ประเทศ, รับทุนการศึกษาหลักสูตร Advanced Management Program for Healthcare Executive จาก โรงพยาบาลกรุงเทพ ในนาม บริษัท กรุงเทพดุสิตเวชการ จำกัด (มหาชน) , อดีตผู้บริหารโรงพยาบาลกรุงเทพพัทยา, ศึกษาการแพทย์แผนจีน สมุนไพรและการแพทย์ทางเลือก (Alternative Health) มากว่า 10 ปี อยากรู้ประวัติมากกว่านี้ กรุณา